ภาคเจ้าตรัสการบรรลุโอกาสในที่แคบ แม้เมื่อเนวสัญญานาสัญ-
ญายตนฌานนั้นมีอยู่ ที่แคบก็มีอยู่ อะไรชื่อว่าที่แคบในเนวสัญญา-
นาสัญญายตนฌานนั้น เนวสัญญานาสัญญายตนสัญญายังไม่ดับ
ไปในเนวสัญญานาสัญญายตนฌานนั้น นี้ชื่อว่าที่สดับในเนวสัญญา-
นาสัญญายตนฌานนี้.
อีกประการหนึ่ง ภิกษุ... เพราะล่วงเนวสัญญานาสัญญาย-
ตนฌานโดยประการทั้งปวง บรรลุสัญญาเวทยิตนิโรธ และอาสวะ
ทั้งหลายของเธอย่อมสิ้นไป เพราะเห็นด้วยปัญญา ดูก่อนอาวุโส
โดยนิปปริยายแม้เพียงเท่านี้แล พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสการ
บรรลุโอกาสในที่แคบ.
จบ ปัญจาลสูตรที่ 1

ปัญจาลวรรควรรณาที่ 5

อรรถกถาปัญจาลสูตรที่ 1

ปัญจาลสูตรที่ 1 มีวินิจฉัยดังต่อไปนี้.
บทว่า อุทายี ได้แก่ พระเถระชื่อกาฬุทายี. บทว่า อวิทา
แปลว่า ได้รู้แล้ว. บทว่า ภูริเมธโส แปลว่ามีปัญญามาก บทว่า
โย ฌานมนุพุชฺฌิ พุทฺโธ คือ พระพุทธเจ้า พระองค์ใดได้ตรัสรู้ฌาน.
บทว่า ปฏิลีนนิสโภ ได้แก่ หลีกเร้นอยู่ผู้เดียว และเป็นผู้ประเสริฐ